Օրը գյուղում հալչում է, բայց ոչ դանդաղ։ Հալչում է, քանի որ գյուղի մշակն է կառավարում այն. օրը լցոնում է քարից հաց քամելով և օծում իր քրտինքով։ Այսպես է իմաստակիր դառնում և աներևութանում՝ նյութական բարիքի սանդղակ դառնալով։ Այդ բարիքն ու բարին արարում է գյուղացին՝ կառչելով հողին, բարոյականն ու վսեմը սերմանելով։ Կյանքի ու կամքի պահպանման, անդուլ մաքառումների անկորնչելի արահետը բացված է, և մշակն այն ընդունում է, պահպանում ու փոխանցում իր հերթափոխին՝ վստահ, որ ամեն մի նոր սերունդ այն լայնահուն ճանապարհ դարձնելու իր առաքելության մեջ
Վարազաբուն, Վարդաձոր և Նախիջևանիկ գյուղերն արցախյան պատերազմի ամենաթեժ կետերից էին, որտեղ ընթանում էին անհավասար մարտեր և ճակատագրի նժարին էր դրվում բոլորիս բախտը: Արցախյան շարժման և պատերազմական գործողությունների ողջ ընթացքում սահմանամերձ այս գյուղերն իրենց ռազմավարական դիրքով ու նշանակությամբ յուրահատուկ դեր են ունեցել: Այս բնակավայրերի ժողովրդին սպասվում էին սոսկալի փորձություններ: Թշնամին ուշադրության կենտրոնում պահելով հայկական այս գյուղերը` մոլեռանդ մտադրություն ուներ
Սեպտեմբերի 19-ին Ասկերանում ընտրական հանձնաժողովների անդամների, անդամության թեկնածուների համար կազմակերպվեցին մասնագիտական դասընթացներ, որոնց նպատակն է ընտրությունների անցկացման համար համապատասխան գիտելիքների ուսուցումը և հանձնաժողովականների աշխատանքային ունակությունների կատարելագործումը: Ներկա էին ԿԸՀ նախագահ Սրբուհի Արզումանյանը, տեղակալ Եղիշ Արզումանյանը, քարտուղար Ռայա Նազարյանը, Ասկերանի ՏարԸՀ նախագահ Կարեն Միրզոյանը: Ողջույնի խոսքով հանդես գալով` Կարեն Միրզոյանը
Սեպտեմբերի 13-ին Վիտալի Պետրոսյանի անվան Նորագյուղի միջնակարգ դպրոցում կազմակերպվեց հուշ-ցերեկույթ՝ նվիրված Վիտալի Պետրոսյանի ծննդյան 52-րդ տարեդարձին։ Վիտալի Պետրոսյանն արցախյան ազատամարտի անմնացորդ նվիրյալներից է, ով փափագում էր հարազատ բնօրրանը տեսնել ազատ ու անկախ։ Նա իր հայրենասիրական զգացմունքներն արտահայտում էր կտավի միջոցով, երբ դրա մասին խոսելը մեծ վտանգ էր իրենից ներկայացնում։ Իր կտավներում պատկերում էր Մասիս սարը՝ հայերիս համար դեռևս անհաս բաղձանքը, հարազատ գյուղի հրաշալի բնությունը։
Հուշ - ցերեկույթին ներկա էին Վ. Պետրոսյանի հարազատները, դպրոցի ուսուցչական
Անկախ Արցախը դարձավ քսաներկու տարեկան։ 1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ին ի լուր աշխարհի արցախցին հայտարարեց իր անկախ ապրելու իրավունքի մասին, ինչը սրերով ընդունվեց հայկական այս երկրամասը հարկադրաբար իր հարկի տակ պահող Ադրբեջանում։ Մեզ պատերազմ պարտադրվեց ու մեր անվեհեր տղաները վճռական մարտի ելան։ Տարիներ են անցել այն դժնդակ օրերից, երբ անողոքաբար ռմբակոծվում էին հայկական գյուղերն ու քաղաքները, ալան - թալանի մատվում հայի ուենցվածքը։ Սակայն բռնցքվեց աշխարհի հայությունն ու ելավ թշնամու դեմ՝ պաշտպանելու հայրենի հողում ազատ ապրելու իր իրավունքը։ Ու հաղթեցինք, հաղթեցինք՝
Սեպտեմբերի 2-ին գործնական այցով Ասկերան այցելեց §Մասիս տոբակո¦ ընկերության գործադիր տնօրեն Միքայել Վարդանյանը։ Նրան ընդունեց Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Սերգեյ Գրիգորյանը։ Հանդիպման ժամանակ քննարկվել են Ասկերան քաղաքի բարեկարգմանն առնչվող հարցեր։ §Մասիս տոբակո¦ ընկերությունն Արցախում բավականի բարեգործական ծրագրեր է
Օգոստոսի 31-ին Ասկերանում տեղի ունեցավ ուսուցիչների օգոստոսյան խորհրդակցություն՝ շրջանի հանրակրթական դպրոցների տնօրենների, փոխտնօրենների, առարկայական մասնագետների մասնակցությամբ։ Խորհրդակցությանը մասնակցում էր ԿԳ նախարար Սլավիկ Ասրյանը, փոխնախարար Միքայել Համբարձումյանը, կրթության պետական տեսչության պետ Սոս Արզումանյանը, շրջվարչակազմի ղեկավարի տեղակալ Սամվել Հայրիյանը, շրջանի կրթական հաստատությունների տնօրեններ, ուսուցիչներ։ 2012-13 ուսումնական տարում շրջանի
Սեպտեմբերի 1-ին հանրապետության հանրակրթական դպրոցներում հնչեց առաջին զանգը։ Չնայած օրը կիրակի էր, սակայն ԼՂՀ կառավարությունը որոշեց չխախտել ավանդույթը՝ առաջին զանգը հնչեցնել հենց գիտելիքների օրը։
2013-14 ուսումնական տարում շրջանում դպրոց կհաճախի 2258 աշակերտ, որից՝ 247-ը առաջին
Սեպտեմբերի 3-ին Խնապատ համայնքի մշակույթի տանը կազմակերպվեց մի հրաշալի միջոցառում: Ներկա էին Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Սերգեյ Գրիգորյանը, Ասկերանի քաղաքապետ Ալյոշա Գաբրիելյանը, շրջվարչակազմի բաժնի վարիչներ, հյուրեր: Հավաքվել էր նաև գյուղի ողջ հասարակությունը: Եկել էին վայելելու համագյուղացի Անուշ Մելքումյանի մենահամերգը: Մենահամերգը կազմակերպվել էր Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Սերգեյ Գրիգորյանի անմիջական աջակցությամբ: Նա ծնվել է 1990թ. Ասկերանի շրջանի Խնապատ գյուղում: Սովորել և ավարտել է Խնապատի Արթուր Հայրապետյանի անվան միջնակարգ դպրոցը: Հաճախել է
Ամեն մի մարդու կյանքում գալիս է մի պահ, երբ նա հետադարձ հայացք է ձգում իր անցած ուղուն, մտորում արած չարածի մասին, արժևորում և գնահատում այն: Եվ, երբ տեսնում է, որ կյանքն իմաստալից է անցել, հասկանում է, որ դա է այն երանելի երջանկությունը, որ փափագում է յուրաքանչյուրը: Օրերս լրացավ բոլորիս քաջածանոթ Սվետլանա Ասրյանի ծննդյան 60-ամյակը: Ողջախոհ և բանիմաց, բարի և նվիրված, պարտաճանաչ և աշխատասեր. ահա այն արժեքները, որոնք հարիր են ընկեր Ասրյանին: Նա մի մարդ է, ով տարիների ի վեր անմնացորդ նվիրվել է իր սիրած գործին, հավատարիմ մնացել գործընկերներին: Սվետլանա Ասրյանը ծնվել է 1953 թվականի օգոստոսի 28-ին Ասկերանի
Իրավամբ, մարդ ինչքան ապրում և արարում է գյուղում, իր ձեռքերով հաց արարում, քաղում իր ցանած բարի պտուղները՝ հաճախ կիսելով մտերիմների հետ, այնքան խորն են մխրճվում նրա արմատները հայրենի հողում, այնքան հզորանում է նրա սերը հայրենի եզերքի նկատմամբ։ Նման մարդը չի կարող բարյացակամ, գթասիրտ, ու ամենակարևորը, հայրենասեր չլինել։ Նրա սերը մարդկության հանդեպ անսահման է՝ միշտ պատրաստ օգնության ձեռք մեկնելու։ Ասկերանի շրջանի Սարուշեն գյուղը Արցախ աշխարհին բազմաթիվ քաջորդիներ է պարգևել՝ թե՛ ռազմի դաշտում, թե՛ քաղաքականության, և թե՛ տնտեսապես զարգացման մեջ։ Ասել է թե, պատերազմական Արցախում բոլորն էլ հերոս էին՝ երեխա, կին, ծերունի։ Սակայն այսօր պատերազմը հետևում է մնացել՝ անցյալ ժամանակում։ Արցախի ներկան հուզում է
Յուրաքանչյուր մարդու վաղնջական երազանքն է ամուսնանալ, ընտանիք կազմել, երեխաներ ունենալ: Եթե այն հիմնված է սիրո, հարգանքի և ընկերության վրա, ապա այդ ընտանիքն իդեալական և երջանիկ ընտանիք է: Մեր ժողովուրդը մեծ հավատքով ու ներշնչանքով է վերաբերվում ընտանիքին, համատեղ կյանքին: Չէ՞ որ զորավոր է այն երկիրը, որն ունի ամուր ընտանիքներ: Իսկ այդպիսի ընտանիքներում միայն կարող են դաստիարակվել մեր երկրի համար արժանի զավակներ: Իհարկե, մեր շրջապատում քիչ չեն այն երջանիկ զույգերը, որոնք մինչև իրենց կյանքի վերջը վայելում են սիրո պտուղները, ճաշակում համատեղ ծերանալու
Օրը գյուղում հալչում է, բայց ոչ դանդաղ։ Հալչում է, քանի որ գյուղի մշակն է կառավարում այն. օրը լցոնում է քարից հաց քամելով և օծում իր քրտինքով։ Այսպես է իմաստակիր դառնում և աներևութանում՝ նյութական բարիքի սանդղակ դառնալով։ 
Վարազաբուն, Վարդաձոր և Նախիջևանիկ գյուղերն արցախյան պատերազմի ամենաթեժ կետերից էին, որտեղ ընթանում էին անհավասար մարտեր և ճակատագրի նժարին էր դրվում բոլորիս բախտը: Արցախյան շարժման և պատերազմական գործողությունների ողջ ընթացքում սահմանամերձ այս գյուղերն իրենց ռազմավարական դիրքով ու նշանակությամբ յուրահատուկ դեր են ունեցել: Այս բնակավայրերի ժողովրդին սպասվում էին սոսկալի փորձություններ: Թշնամին ուշադրության կենտրոնում պահելով հայկական այս գյուղերը` մոլեռանդ մտադրություն ուներ 
Սեպտեմբերի 19-ին Ասկերանում ընտրական հանձնաժողովների անդամների, անդամության թեկնածուների համար կազմակերպվեցին մասնագիտական դասընթացներ, որոնց նպատակն է ընտրությունների անցկացման համար համապատասխան գիտելիքների ուսուցումը և հանձնաժողովականների աշխատանքային ունակությունների կատարելագործումը: Ներկա էին ԿԸՀ նախագահ Սրբուհի Արզումանյանը, տեղակալ Եղիշ Արզումանյանը, քարտուղար Ռայա Նազարյանը, Ասկերանի ՏարԸՀ նախագահ Կարեն Միրզոյանը: 
Սեպտեմբերի 13-ին Վիտալի Պետրոսյանի անվան Նորագյուղի միջնակարգ դպրոցում կազմակերպվեց հուշ-ցերեկույթ՝ նվիրված Վիտալի Պետրոսյանի ծննդյան 52-րդ տարեդարձին։ Վիտալի Պետրոսյանն արցախյան ազատամարտի անմնացորդ նվիրյալներից է, ով փափագում էր հարազատ բնօրրանը տեսնել ազատ ու անկախ։ Նա իր հայրենասիրական զգացմունքներն արտահայտում էր կտավի միջոցով, երբ դրա մասին խոսելը մեծ վտանգ էր իրենից ներկայացնում։ Իր կտավներում պատկերում էր Մասիս սարը՝ հայերիս համար դեռևս անհաս բաղձանքը, հարազատ գյուղի հրաշալի բնությունը։
Անկախ Արցախը դարձավ քսաներկու տարեկան։ 1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ին ի լուր աշխարհի արցախցին հայտարարեց իր անկախ ապրելու իրավունքի մասին, ինչը սրերով ընդունվեց հայկական այս երկրամասը հարկադրաբար իր հարկի տակ պահող Ադրբեջանում։ Մեզ պատերազմ պարտադրվեց ու մեր անվեհեր տղաները վճռական մարտի ելան։ Տարիներ են անցել այն դժնդակ օրերից, երբ անողոքաբար ռմբակոծվում էին հայկական գյուղերն ու քաղաքները, ալան - թալանի մատվում հայի ուենցվածքը։ Սակայն բռնցքվեց աշխարհի հայությունն ու ելավ թշնամու դեմ՝ պաշտպանելու հայրենի հողում ազատ ապրելու իր իրավունքը։ Ու հաղթեցինք, հաղթեցինք՝
Սեպտեմբերի 2-ին գործնական այցով Ասկերան այցելեց §Մասիս տոբակո¦ ընկերության գործադիր տնօրեն Միքայել Վարդանյանը։ Նրան ընդունեց Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Սերգեյ Գրիգորյանը։ Հանդիպման ժամանակ քննարկվել են Ասկերան քաղաքի բարեկարգմանն առնչվող հարցեր։ 
Օգոստոսի 31-ին Ասկերանում տեղի ունեցավ ուսուցիչների օգոստոսյան խորհրդակցություն՝ շրջանի հանրակրթական դպրոցների տնօրենների, փոխտնօրենների, առարկայական մասնագետների մասնակցությամբ։ Խորհրդակցությանը մասնակցում էր ԿԳ նախարար Սլավիկ Ասրյանը, փոխնախարար Միքայել Համբարձումյանը, կրթության պետական տեսչության պետ Սոս Արզումանյանը, շրջվարչակազմի ղեկավարի տեղակալ Սամվել Հայրիյանը, շրջանի կրթական հաստատությունների տնօրեններ, ուսուցիչներ։ 2012-13 ուսումնական տարում շրջանի 
Սեպտեմբերի 1-ին հանրապետության հանրակրթական դպրոցներում հնչեց առաջին զանգը։ Չնայած օրը կիրակի էր, սակայն ԼՂՀ կառավարությունը որոշեց չխախտել ավանդույթը՝ առաջին զանգը հնչեցնել հենց գիտելիքների օրը։
Սեպտեմբերի 3-ին Խնապատ համայնքի մշակույթի տանը կազմակերպվեց մի հրաշալի միջոցառում: Ներկա էին Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Սերգեյ Գրիգորյանը, Ասկերանի քաղաքապետ Ալյոշա Գաբրիելյանը, շրջվարչակազմի բաժնի վարիչներ, հյուրեր: Հավաքվել էր նաև գյուղի ողջ հասարակությունը: Եկել էին վայելելու համագյուղացի Անուշ Մելքումյանի մենահամերգը: Մենահամերգը կազմակերպվել էր Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Սերգեյ Գրիգորյանի անմիջական աջակցությամբ:
Ամեն մի մարդու կյանքում գալիս է մի պահ, երբ նա հետադարձ հայացք է ձգում իր անցած ուղուն, մտորում արած չարածի մասին, արժևորում և գնահատում այն: Եվ, երբ տեսնում է, որ կյանքն իմաստալից է անցել, հասկանում է, որ դա է այն երանելի երջանկությունը, որ փափագում է յուրաքանչյուրը: Օրերս լրացավ բոլորիս քաջածանոթ Սվետլանա Ասրյանի ծննդյան 60-ամյակը: Ողջախոհ և բանիմաց, բարի և նվիրված, պարտաճանաչ և աշխատասեր. ահա այն արժեքները, որոնք հարիր են ընկեր Ասրյանին: Նա մի մարդ է, ով տարիների ի վեր անմնացորդ նվիրվել է իր սիրած գործին, հավատարիմ մնացել գործընկերներին: 
Իրավամբ, մարդ ինչքան ապրում և արարում է գյուղում, իր ձեռքերով հաց արարում, քաղում իր ցանած բարի պտուղները՝ հաճախ կիսելով մտերիմների հետ, այնքան խորն են մխրճվում նրա արմատները հայրենի հողում, այնքան հզորանում է նրա սերը հայրենի եզերքի նկատմամբ։ Նման մարդը չի կարող բարյացակամ, գթասիրտ, ու ամենակարևորը, հայրենասեր չլինել։ Նրա սերը մարդկության հանդեպ անսահման է՝ միշտ պատրաստ օգնության ձեռք մեկնելու։
Յուրաքանչյուր մարդու վաղնջական երազանքն է ամուսնանալ, ընտանիք կազմել, երեխաներ ունենալ: Եթե այն հիմնված է սիրո, հարգանքի և ընկերության վրա, ապա այդ ընտանիքն իդեալական և երջանիկ ընտանիք է: Մեր ժողովուրդը մեծ հավատքով ու ներշնչանքով է վերաբերվում ընտանիքին, համատեղ կյանքին: Չէ՞ որ զորավոր է այն երկիրը, որն ունի ամուր ընտանիքներ: Իսկ այդպիսի ընտանիքներում միայն կարող են դաստիարակվել մեր երկրի համար արժանի զավակներ: Իհարկե, մեր շրջապատում քիչ չեն այն երջանիկ զույգերը, որոնք մինչև իրենց կյանքի վերջը վայելում են սիրո պտուղները, ճաշակում համատեղ ծերանալու