Խորհրդային ժամանակներում Արցախի նկատմամբ ադրբեջանցիների վարած քաղաքականությունը մի հիմնական նպատակ էր հետապնդում՝ արագացված տեմպերով հայաթափել երկրամասը եւ վերջնականապես տիրանալ այդ անփոխարինելի, դրախտային տարածքին
Բնականաբար այդ ընթացքում միջազգային բնապահպանական ատյաններում երբեք չի բարձրացվել Արցախի բնաէկոլոգիական կարգավիճակի ճանաչման

   Աստղաշենը, շրջապատված իր բերրի դաշտերով ու այգիներով, իր հերոսական անցյալով ու հպարտ կեցվածքով, Արցախի նշանավոր բնակավայրերից է: Գյուղը հայտնի է իր նշանավոր անհատներով, որոնց մասին գրելիս հպարտություն ես զգում և սովորական բառերով դժվար է լինում նկարագրել նրանց: Հենց այդ անհատներից մեկն է Աստղաշենի միջնակարգ դպրոցի տնօրեն Սլավա Գրիգորյանը: 
 Ծնվել է 1953 թվականի հոկտեմբերի 3-ին, ԼՂՀ Ստեփանակերտի շրջանի Դաշբուլաղ գյուղում: Գերազանց ավարտելով հարազատ գյուղի ութամյա դպրոցը ուսումը շարունակել է

  Եվ կմնա նա այդպես,

  Որպես կերպար սուրբ հայի,

  Որպես հանուն քեզ կռվող

  Մի հավերժող ֆիդայի...

   Գուրգեն Գաբրիելյան

 Հոկտեմբերի 4-ին Ասկերանի Էդմոն Բարսեղյանի անվան միջնակարգ դպրոցում կազմակերպվեց հուշ-ցերեկույթ՝ նվիրված Էդմոն Բարսեղյանի ծննդյան 45-ամյա հոբելյանին։ Հավաքվել էին Էդմոնի հարազատները, ուսուցիչները, համադասարանցիները՝ նշելու

  Սեղմիր ատամդ, դու ամենքի մոտ
  Բացեիբաց լալու իրավունք չունես,
  Թեկուզ վիրավոր, թեկուզ արնաքամ
  Զենքերդ տալու իրավունք չունես:   

 Սլավիկ Միրզոյան 

 Սեպտեմբերի 30-ին Ասկերանում կազմակերպվեց մի անմոռանալի հուշ-երեկո, որը նվիրված էր Ղարաբաղյան շարժման նախաձեռնող խմբի անդամ,

   Օրը գյուղում հալչում է, բայց ոչ դանդաղ։ Հալչում է, քանի որ գյուղի մշակն է կառավարում այն. օրը լցոնում է քարից հաց քամելով և օծում իր քրտինքով։ Այսպես է իմաստակիր դառնում և աներևութանում՝ նյութական բարիքի սանդղակ դառնալով։ 
 Այդ բարիքն ու բարին արարում է գյուղացին՝ կառչելով հողին, բարոյականն ու վսեմը սերմանելով։ Կյանքի ու կամքի պահպանման, անդուլ մաքառումների անկորնչելի արահետը բացված է, և մշակն այն ընդունում է, պահպանում ու փոխանցում իր հերթափոխին՝ վստահ, որ ամեն մի նոր սերունդ այն լայնահուն ճանապարհ դարձնելու իր առաքելության մեջ 

   Վարազաբուն, Վարդաձոր և Նախիջևանիկ գյուղերն արցախյան պատերազմի ամենաթեժ կետերից էին, որտեղ ընթանում էին անհավասար մարտեր և ճակատագրի նժարին էր դրվում բոլորիս բախտը: Արցախյան շարժման և պատերազմական գործողությունների ողջ ընթացքում սահմանամերձ այս գյուղերն իրենց ռազմավարական դիրքով ու նշանակությամբ յուրահատուկ դեր են ունեցել: Այս բնակավայրերի ժողովրդին սպասվում էին սոսկալի փորձություններ: Թշնամին ուշադրության կենտրոնում պահելով հայկական այս գյուղերը` մոլեռանդ մտադրություն ուներ

  Սեպտեմբերի 19-ին Ասկերանում ընտրական հանձնաժողովների անդամների, անդամության թեկնածուների համար կազմակերպվեցին մասնագիտական դասընթացներ, որոնց նպատակն է ընտրությունների անցկացման համար համապատասխան գիտելիքների ուսուցումը և հանձնաժողովականների աշխատանքային ունակությունների կատարելագործումը: Ներկա էին ԿԸՀ նախագահ Սրբուհի Արզումանյանը, տեղակալ Եղիշ Արզումանյանը, քարտուղար Ռայա Նազարյանը, Ասկերանի ՏարԸՀ նախագահ Կարեն Միրզոյանը: 
 Ողջույնի խոսքով հանդես գալով` Կարեն Միրզոյանը

  Սեպտեմբերի 13-ին Վիտալի Պետրոսյանի անվան Նորագյուղի միջնակարգ դպրոցում կազմակերպվեց հուշ-ցերեկույթ՝ նվիրված Վիտալի Պետրոսյանի ծննդյան 52-րդ տարեդարձին։ Վիտալի Պետրոսյանն արցախյան ազատամարտի անմնացորդ նվիրյալներից է, ով փափագում էր հարազատ բնօրրանը տեսնել ազատ ու անկախ։ Նա իր հայրենասիրական զգացմունքներն արտահայտում էր կտավի միջոցով, երբ դրա մասին խոսելը մեծ վտանգ էր իրենից ներկայացնում։ Իր կտավներում պատկերում էր Մասիս սարը՝ հայերիս համար դեռևս անհաս բաղձանքը, հարազատ գյուղի հրաշալի բնությունը։

  Հուշ - ցերեկույթին ներկա էին Վ. Պետրոսյանի հարազատները, դպրոցի ուսուցչական

   Անկախ Արցախը դարձավ քսաներկու տարեկան։ 1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ին ի լուր աշխարհի արցախցին հայտարարեց իր անկախ ապրելու իրավունքի մասին, ինչը սրերով ընդունվեց հայկական այս երկրամասը հարկադրաբար իր հարկի տակ պահող Ադրբեջանում։ Մեզ պատերազմ պարտադրվեց ու մեր անվեհեր տղաները վճռական մարտի ելան։ Տարիներ են անցել այն դժնդակ օրերից, երբ անողոքաբար ռմբակոծվում էին հայկական գյուղերն ու քաղաքները, ալան - թալանի մատվում հայի ուենցվածքը։ Սակայն բռնցքվեց աշխարհի հայությունն ու ելավ թշնամու դեմ՝ պաշտպանելու հայրենի հողում ազատ ապրելու իր իրավունքը։ Ու հաղթեցինք, հաղթեցինք՝

  Սեպտեմբերի 2-ին գործնական այցով Ասկերան այցելեց §Մասիս տոբակո¦ ընկերության գործադիր տնօրեն Միքայել Վարդանյանը։ Նրան ընդունեց Ասկերանի շրջվարչակազմի ղեկավար Սերգեյ Գրիգորյանը։ Հանդիպման ժամանակ քննարկվել են Ասկերան քաղաքի բարեկարգմանն առնչվող հարցեր։ 
 §Մասիս տոբակո¦ ընկերությունն Արցախում բավականի բարեգործական ծրագրեր է

  Օգոստոսի 31-ին Ասկերանում տեղի ունեցավ ուսուցիչների օգոստոսյան խորհրդակցություն՝ շրջանի հանրակրթական դպրոցների տնօրենների, փոխտնօրենների, առարկայական մասնագետների մասնակցությամբ։ Խորհրդակցությանը մասնակցում էր ԿԳ նախարար Սլավիկ Ասրյանը, փոխնախարար Միքայել Համբարձումյանը, կրթության պետական տեսչության պետ Սոս Արզումանյանը, շրջվարչակազմի ղեկավարի տեղակալ Սամվել Հայրիյանը, շրջանի կրթական հաստատությունների տնօրեններ, ուսուցիչներ։ 2012-13 ուսումնական տարում շրջանի 

  Սեպտեմբերի 1-ին հանրապետության հանրակրթական դպրոցներում հնչեց առաջին զանգը։ Չնայած օրը կիրակի էր, սակայն ԼՂՀ կառավարությունը որոշեց չխախտել ավանդույթը՝ առաջին զանգը հնչեցնել հենց գիտելիքների օրը։

  2013-14 ուսումնական տարում շրջանում դպրոց կհաճախի 2258 աշակերտ, որից՝ 247-ը առաջին